ในบทความนี้ผมอยากจะเขียนเรื่อง Game Design Doc หรือ เอกสารออกแบบเกมสำหรับคนที่กำลังเริ่มทำเกม ผมเชื่อว่าสำหรับนักพัฒนาที่ทำเกมกันอยู่แล้ว ทุกคนน่าจะเคยผ่านการเขียนเอกสารนี้ หรือต้องเคยอ่านเอกสารนี้มาก่อน ผมเองเริ่มทำงานจากบริษัทของไทยก่อน ซึ่งสมัยก่อนเกมที่เราทำเป็นเกมบนโทรศัพท์มือถือที่เรียกว่า “Feature Phone” ถ้าใครคิดไม่ออก ก็ให้คิดถึง Nokia 3310 นะครับ ตัวเครืองจะรัน J2Me ปัญหาของการทำเกม J2Me คือเกมต้องเสร็จภายใน 2 อาทิตย์ ใช้คนทำแค่ 2 คน(กราฟฟิก 1 – โปรแกรมเมอร์ 1) ยุคนั้นเราก็จะข้ามขั้นตอนการทำเอกสารออกแบบไปเลย แล้วเน้นทำเกมให้เสร็จตามกำหนดเวลา เน้นเร็ว ไม่เน้นคุณภาพด้วยเหตุผลทางเศรษฐศาสตร์ (แห่ะๆ แอบเศร้านิดหนึ่ง) แต่พอเริ่มได้ทำงานกับบริษัทฝรั่งที่ทำเกมลง PC และมีโครงสร้างซับซ้อนมากขึ้น ในทุกโปรเจ็คสิ่งแรกที่ได้รับก่อนเริ่มทำเกมคือ Game Design Doc ทำให้พบว่าการทำงาน มีขั้นมีตอนมากขึ้น มุมมองของทุกคนในทีมตรงกัน และที่สำคัญสุดคือ เราจะเห็นภาพรวมของเกมนี้ตั้งแต่แรก ดั้งนั้น เรามาดูกันให้ลึกดีกว่าครับว่า Game Design Doc คืออะไร และ มือใหม่ควรเริ่มต้นเขียนอย่างไร [เริ่มต้นพัฒนาเกม สามารถอ่านการเริ่มได้ตรงนี้ครับ]
Game Design Doc คืออะไร
Game Design Doc เป็นเอกสารที่บอกรายละเอียดการออกแบบด้านต่างๆ ของเกม จะทำหน้าที่เป็นแผนที่ให้ทีมงานทุกคนได้ไปเจอกันที่เป้าหมายเดียวกัน เป็นเอกสารที่อธิบาย วิธีเล่นเกม ตัวละคร เนื้อเรือง แนวกราฟิก กลุ่มตลาดเป้าหมาย และข้อมูลทางเทคนิคสำหรับนักพัฒนา
สำหรับนักพัฒนามือใหม่ควรเริ่มการพัฒนาเกมจาก Game Design Doc ทุกครั้ง เพื่อให้สามารถกำหนด scope การทำงานของทีมได้ชัดเจน อย่าลืมนะครับว่าการทำเกมมีโอกาสประสบความสำเร็จมากขึ้นหากทำเป็นทีมและสิ่งทียากที่สุดของการทำเกมคือ ทำยังไงให้มันเสร็จ
เราจะสามารถจัดได้ว่า Game Design Doc เป็นขั้นตอนก่อน Pre-Production เพราะในการพัฒนาเกมหลายๆครั้ง เราอาจจะต้องมีการนำเสนอ Pitch ให้นักลงทุนหรือทีมงาน ก่อนเริ่ม Production ซึ่งเราก็ต้องใช้ตัว Game Design Doc นี้แหละครับ เป็นเหมือนตัวชีวัดให้นักลงทุนและทีมงาน ประเมินความเป็นไปได้ เชิงเทคนิค เชิงงบประมาณ และ เชิงความคิดสร้างสรรค ว่าควรพัฒนาหรือไม่
ยกตัวอย่าง เช่น ถ้าเขียน Game Design Doc เกียวกับเกม Genre ใหม่ที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน โดยวางว่าต้องใช้ทีมงาน มากกว่า 100 คน คนที่มีอำนาจตัดสินใจ ก็อาจจะไม่เห็นด้วยที่จะทำเกมนี้ เพราะเป็น Genre ใหม่ ไม่สามารถคาดการณ์รายได้ที่จะได้รับได้ อีกทั้งยังมีความเสี่ยงจากต้นทุนการผลิตที่สูงด้วย
พอผ่านการอนุมัติแล้ว Game Design Doc จะมีหน้าในการทำให้ทุกคนในทีมมีความเข้าใจและมุมมองไปในทิศทางเดียวกัน เบื้องต้น Game Design Doc จะเป็นเพียงโครงสร้างหลวมๆ ให้คนที่รับผิดชอบในแต่ล่ะด้านสามารถมาปรับแก้ได้ระหว่างพัฒนาเกม ดั้งนั้น Game Design Doc จะไม่ใช่เอกสารตายตัว และในหลายๆกรณีจะไม่ใช่เอกสารที่เขียนด้วยคนคนเดียวแต่เป็นการรวมมือกันหลายๆฝ่าย ในยุคก่อนเรามักจะใช้โปรแกรม Word ในการเขียน Game Design Doc แต่ในปัจจุบัน อย่างน้อยก็จะใช้ Google Doc ที่สามารถร่วมมือกันปรับแก้ได้หลายคน หรือ ถ้าจะให้สะดวกและง่ายไปอีกก็จะใช้ GitBook, Wiki หรือ Confluences
การออกแบบเกม
Game Design Doc ควรมีเนื้อหาอะไรบ้าง
หากจะว่ากันตามตรง เนื้อหาที่ควรมีเบื้องต้น คือเนื้อหาที่จำเป็นเพือให้เกมเสร็จตามที่คนเขียนเอกสารต้องการ ถ้ามีรูปภาพ video หรือ เกมตัวอย่างให้ทีมดูด้วยก็จะสะดวกสบายขึ้น สิ่งที่มีในเอกสารของแต่ละเกมก็จะแตกต่างกันขึ้นอยู่กับประเภทของเกมและลักษณะทีมงาน ตัวอย่างเนื้อหาของ Game Design Doc ที่ผมเอามาแสดงเป็นตัวอย่างที่ผมใช้นะครับ เพราะตอนนั้นไปอ่าน Game Design Doc ของ GTA แล้วชอบมากเลยยึดเป็นแม่แบบครับ
- Introduction
- Game Concept – ให้ดีควรสามารถอธิบายได้ใน 1 ประโยค เช่น เกม Match Three ที่เป็น RPG เป็นต้น
- มีจุดเด่นและแตกต่างกับเกมอื่นในตลาดอย่างไร
- หมวดหมู่ของเกม
- เนื้อเรืองโดยสังเขปของเกม
- บรรยายกาศของเกม
- กลุ่มเป้าหมายผู้เล่น เช่น เพศ อายุ เราจะสามารถกำหนดกลุ่มเป้าหมายจาก หมวดหมู่ของเกมได้ เช่น ถ้าเป็นหมวดหมู่ Puzzle ก็ประมาณได้ว่า ผู้เล่นส่วนใหญ่จะเป็นผู้หญิง จากตัวเลขอ้างอิงของเกมอื่นๆ ที่อยู่ในตลาด
- จะเห็นว่าในส่วนของ Introduction จะมีความสำคัญในการกำหนด ว่าเป็นเกมแนวไหน ใครเป็นผู้เล่น เนื้อเรืองยังไง เพื่อให้สามารถเริ่ม Concept Art, วางแผน Monetization ควบคู่กับ Game Design ไปด้วยกันได้ ในยุคปัจจุบันการ Monetization ของเกมต้องวางแผนตั้งแต่แรกเลยครับ
- Game Structure
- โหมดเกมที่ผู้เล่นสามารถเล่นได้เช่น โหมด PvP หรือ โหมดเนื้อเรื่อง
- Engagement ที่ผู้เล่นสามารถมีกับเกมได้ เช่น สามารถเล่นเกมผ่านมือถือ แล้วตัวเกมจะมี push notification อะไรบ้างเพื่อดึงให้ผู้เล่นกลับมาเล่นในระยะเวลาเท่าไรต่อวัน มีการเชื่อมต่อกับ platform อื่นๆ ไหม ?
- การเล่น
- ผู้เล่นสามารถเล่นเกมยังไงได้บ้าง เช่น 1 platform รองรับผู้เล่น 1 คน ไม่สามารถเล่นหลายคนพร้อมกันบนเครื่องเดียวกันได้
- เงื่อนไขการเล่นมีอะไรบ้าง ต้องซื้อตัวละครก่อนไหม หรือ ต้องจ่ายรายเดือนก่อน แบบ World Of Warcraft
- มีวิธีการเล่นอย่างไรบ้าง
- Graphics & Sound
- มุมมองของเกม เป็น First Person หรือ Third Person view หรือจะเป็น Top view
- สไตล์กราฟฟิก ถ้ามี Reference ด้วยก็ดีครับ
- Animation ของตัวละครและเกมเป็นแบบไหน ต้องมี Cut Scene เล่าเรื่องไหม
- เสียง Effect Enviroment & Music ที่ใช้ในเกมเป็นแนวไหน
- Platform
- รายละเอียดของแต่ละ Platform ว่าจะลงอะไรบ้างและแต่ละ Platform จะใช้เทคโนโลยีอะไรเหมือนกัน หรือต่างกันยังไงครับ
- Development System
- Technology มีการใช้ Tool อะไรบ้างสำหรับการพัฒนา เช่น engine, server, database
- Toolที่ต้องพัฒนาใหม่ ในบางโปรเจ็คอาจจะต้องมีการพัฒนา tool มาใหม่เพื่อใช้ในการทำเกม เช่น tool การช่วยวางแผนที่ของเกม หรือ tool การช่วยสร้าง Puzzle
- Game Play จะเป็นหัวข้อที่อาจจะละเอียดพอสมควรครับ เพราะเกมจะสนุกหรือไม่ อยู่ที่ทุกคนจะเข้าใจหัวข้อนี้ตรงกันไหม
- Character ตัวละครผู้เล่นมีกี่แบบ สามารถเลือกหรือผสมเองได้ไหม มี Skill หรือ Dataset อะไรบ้าง
- Story เนื้อเรื่องที่ดีของเกม จะสามารถทำให้ผู้เล่นสนใจที่จะค้นหาหรือเริ่มเล่นเกม แต่ตัวที่จะทำให้ผู้เล่นติดใจคือ Game Mechanic กับ Progression ของเกม
- Objective หรือเป้าหมายของเกม แพ้-ขนะ ยังไง
- Core Game Mechanic เป็นยังไง ถ้าเราทำเกม Puzzle เราก็ต้องอธิบายได้ว่า Puzzle นี้มีกฎหรือกลไกในการเล่นยังไง
- Level Design เป็นแนวไหน มีกี่ Level หรือมีกี่ World
- Progression ของการเล่นเกมเป็นยังไง เล่นเกมแล้วรูปแบบเกมมีการพัฒนาให้ผู้เล่นมีความรู้สึกท้าทายขึ้นยังไง เพื่อทำให้คนกลับมาเล่นใหม่ได้เรื่อยๆ
- Enemy หรือ NPC มีกี่แบบ และมีลักษณะการออกแบบโดยรวมยังไง
- Game Flow
- UI Flow
- Team
- Team member & Responsibility กำหนดหน้าที่แต่ละคนให้รัดกุมแต่แรกเพื่องานจะได้ดำเนินต่อได้เร็ว อีกทั้งยังสามารถใช้ Game Design Doc ในการขอทุนง่ายขึ้นครับ
- Timeline
- วันเริ่ม Project การกำหนดระยะเวลาในการทำงานสำคัญมากครับ ถ้างานช้าตั้งแต่ feature แรก timeline งานเราจะโดนหมักหมม และช้ามากขึ้นเรื่อยๆ จนไม่สามารถแก้ไขได้
- ระยะเวลาการพัฒนา Prototype – อันนี้สำคัญมากๆ ครับ การพัฒนาเกมควรเริ่มจาก Prototype ที่เน้นการพัฒนา Core Game Mechanic ไม่ใช่ MVP นะครับ แต่ Prototype แล้วลองเล่นตัวนี้ดูครับว่า มันสนุกไหม ถ้าไม่สนุกเราสามารถปรับยังไงให้มันสนุกและไปถึงขั้นตอนการพัฒนา Demo หรือ MVP ได้ครับ
- ระยะเวลาการพัฒนาเกม หลังจาก Prototype จะวางแผนการพัฒนาเกมเป็นกระบวนการพัฒนาแบบไหนต่อ แบ่งเป็น Milestone ไหม Milestone 1- 4 มีระยะเวลาเท่าไรบ้าง (สมัยใหม่ไม่ค่อยเห็นคนอยากแบ่งเป็น Milestone กันแล้ว แต่ถ้าเราเพิงเริ่มทำ ก็เอาแบบนี้ก่อนก็ได้ครับ)
ขั้นตอนการพัฒนาเกมด้วย Game Design Doc
Game Design Doc ที่ดีควรเป็นอย่างไร?
- ต้องอ่านเข้าใจง่าย
- ใครคือผู้อ่าน
- นักลงทุน ก็ต้องตัดเรื่องทาง เทคนิกออก
- ทีมพัฒนา ก็ไม่จำเป็นต้องใส่ข้อมูลค่าการตลาดหรือประมาณการณ์รายได้
- เป็นโครงสร้างหลวมๆ ที่สามารเพิ่มเติมและเปลี่ยนแปลงได้ ยังไม่ต้องจำเป็นต้องอธิบายทุกอย่าง
- กระชับได้ใจความ ไม่ต้องยาว ถ้าเป็นไปได้ฉบับแรกไม่ต้องยาวเกิน 10 หน้าจะดีมาก
- ต้องมีกำหนด Timeline/Deadline ที่ชัดเจน
- ต้องกำหนดหน้าทีและความรับผิดชอบของทีมที่ชัดเจน
- เขียนด้วยเครื่องมือเช่น Google Doc, Gitbook, Wiki หรือ Confluences
ในปัจจุบัน Game Design Doc ยังจำเป็นอยู่ไหม?
ในปัจจุบันเริ่มมีหลายๆ คนมีแนวคิดการพัฒนาเกมว่าไม่จำเป็นต้องมี Design Doc ก็ได้ ใช้วิธี “พัฒนาเกมจาก concept สั้นๆ“ ใน Prototype ก่อน แล้วค่อย ปรับแก้จาก Prototype ไปเรื่อยๆ เพื่อเลี่ยง Crunch Time ส่วนตัวผมยังมองว่ามันก็ไม่ได้ต่างจากการ มี Design Doc สักเท่าไร เพราะถ้ามี Design Doc เราก็ต้องพัฒนา Prototype แล้วปรับจากตรงนั้นจนกว่าจะสนุกเหมือนกัน แต่แตกต่างกันตรงเรื่อง Deadline ของ Design Doc จะตายตัวมากกว่า .. ก็เอาเป็นว่าน่าจะเป็นตามความเหมาะสมของแต่ละทีมนะครับ ว่าแต่ละทีมมีความจำเป็นเรื่อง Deadline ยังไงบ้าง
เกม GTA 1 บน PC
ตัวอย่าง Game Design Doc จากเกมดัง
ยินดีด้วยนะครับสำหรับทุกท่านที่อ่านมาถึงตรงนี้ เพราะน่าจะมีข้อมูลเพียงพอสำหรับการเริ่มเขียน Game Design Doc ของตัวเองได้แล้วครับ หากมีข้อสงสัยอะไรก็สามารถถามด้านล่าง หรือติดต่อมาที่ นี่ ได้นะครับ
